Een miniversie van de School voor Journalistiek

“Een tastbaar aandenken aan de basisschool laten maken door de kinderen uit groep 8, is dat niet leuk?” Deze vraag van Stichting Jaarboek Maastricht aan de Montessori Kindcentrum Maastricht bleek in 2021 een schot in de roos. Inmiddels zijn er al drie edities verschenen en gingen ook andere scholen aan de slag. Waarnemend directeur Dolf Nievergeld en leerkracht bovenbouw Patrick Duyzings van de Montessorischool praten erover met Jaarboekredacteur Maarten van Laarhoven.

Patrick: “Toen Stichting Jaarboek Maastricht in 2021 met het idee voor het jaarboek kwam, was onze nieuwsgierigheid gewekt. Maar we twijfelden ook. Zouden de kinderen dit kunnen maken? En óf ze dat konden, het resultaat ligt hier op tafel.”

Kinderen anders leren kijken

Het was even zoeken in het begin, vertelt Dolf: “Het was echt pionieren, we wisten niet goed wat we konden verwachten.” Patrick: “De  kinderen moesten leren schrijven op een manier die voor een ander interessant is om te lezen en niet hoe zij het zelf zouden willen. We kregen om de kinderen op weg te helpen twee keer bezoek van Eric Wetzels, hoofdredacteur van Jaarboek Maastricht. Een onderdeel van de lessen was ook een werkbezoek aan Boekhandel Dominicanen. Hier kregen de kinderen een les over hoe belangrijk, naast de inhoud, de omslag of buitenkant van het boek is. De begeleiding door redacteur Helma Lousberg hielp ook enorm. De kennis van zo’n expert is heel waardevol.”

Leerlingen worden collega’s

Maarten van Laarhoven is journalist en begeleidt ook verschillende Maastrichtse basisscholen bij het maken van een jaarboek. “Voor ik begin met de lessen zeg ik: We zijn vanaf nu collega’s, we zijn samen de redactie. Dus ik ben geen meneer, ik ben gewoon Maarten. Je creëert zo gelijkwaardigheid, waardoor de kinderen gemakkelijker hun mond opendoen en ook fouten durven te maken. Soms zitten ze naar een blanco scherm te kijken en komt er niks. Dan kan ik ze geruststellen en vertellen dat mij dat als journalist ook gebeurt. Dat brengt meteen ontspanning.”

Begeleiding van experts

Dolf: “Ik vind het ook zo leuk om interviews terug te zien met kinderen waarvan je dat niet verwacht, omdat ze zich bijvoorbeeld meestal op de achtergrond houden.” Patrick: “Dat gaat echt heel natuurlijk. De kinderen bepalen zelf wie de redactie vormt en verdelen alle taken. Ze maken afspraken met elkaar en zo krijgt iedereen een rol. Vaak zitten ze al lang in dezelfde klas. Dan zie je dat ze precies weten wie waar goed in is.” Dolf: “De begeleiding van experts helpt ook enorm. Daarvan horen ze dan hoe ze dingen kunnen aanpakken. Je ziet dan dat iedereen de meerwaarde ervan gaat inzien en dan gaat het leven.”

Veel meer dan wat stukjes schrijven

Het Jaarboek is dus veel meer dan samen stukjes schrijven en een boek maken. Kinderen passen basisvaardigheden als lezen en taal toe en gaan met een andere bril op kijken naar de wereld om hen heen. En dan leren ze ook nog plannen, organiseren, samenwerken, feedback geven en ontvangen, associëren en inspiratie opdoen. Maarten: “In deze complexe wereld is het zo belangrijk dat kinderen leren hoe ze een mening kunnen en mogen vormen, en ook dat je niet alles moet geloven wat je leest, hoort en ziet. Dat bereidt ze ook stap voor stap voor op de middelbare school en het verdere leven. Het project leidt ook tot mooie gesprekken, omdat hun wereld steeds groter wordt.”

Patrick: “De kunst van de leerkracht is dan om die gesprekken open te voeren. We geven kinderen ruimte om hun mening te delen én te luisteren naar anderen, maar het is geen wedstrijd. Daarnaast krijgen de kinderen ook eigenaarschap. We geven ze het vertrouwen om dingen te doen en ze voelen zich serieus genomen. Ze leren om het zelf te doen. Samen creëren ze iets waar ze nog lang op kunnen terugkijken, waar ze later ook ter wereld terechtkomen.” Maarten: “Het is een ontspannen manier van heel veel leren. Het is eigenlijk een soort miniversie van de School van Journalistiek.”

Aanpassen, overleggen en argumenteren

Patrick: “De kinderen leren ook aanpassen – zowel aan elkaar als in hun geschreven stukken. Er waren eens vier groepjes met een artikel over hetzelfde thema. Ze zijn samen gaan zitten en hebben van al hun stukken één stuk gemaakt. De redactie kiest uiteindelijk wat er in het jaarboek komt. Zo leren kinderen om te argumenteren en te overleggen.”

Niet iedereen heeft er zin in

Maarten: “Er zijn ook altijd kinderen bij die een beetje dwars doen. Dat vraagt wat meer doorzettingsvermogen van ons en de leerkracht, maar des te groter is de voldoening als ook zij gaan meedoen. Zo stond ik een keer voor een groep waarvan het merendeel niet wilde meewerken. Aan het eind van de les vroeg de leerkracht: ‘Mag Maarten nog eens terugkomen?’ De meesten riepen dat dat niet hoefde. ‘Nou, dan kom ik nog twee keer,’ was mijn antwoord. Ik daagde ze uit om er toch samen iets van te maken. En dat lukte.”

Een aanrader voor alle scholen!

Patrick: “Wij maken nu al drie jaar met veel plezier een jaarboek en raden het andere scholen zeker aan. Ja, er gaat zeker wat tijd in zitten, maar je past eigenlijk toe wat je de kinderen al die jaren al meegeeft. Niet alleen rondom basisvaardigheden als lezen en taal, maar zeker ook burgerschap: je wat gebeurt daar en wat gebeurt hier op onze school? Het is echt heel waardevol om samen te doen.”

Alles ingeleverd, en dan?

Als de leerlingen alle teksten en foto’s hebben ingeleverd is het de beurt aan de redactie van Jaarboek Maastricht. Wat gebeurt er vervolgens, tot het moment dat de leerlingen hun Jaarboek in handen krijgen?

Piet Muijtjens, voorzitter van Stichting Jaarboek Maastricht legt het uit: “De redactie gaat de teksten doornemen en haalt, waar nodig, taal- en stijlfouten eruit. Hierbij zullen de teksten die de kinderen zelf gemaakt hebben zoveel mogelijk intact gehouden worden om de ‘ziel’ van het eigen verhaal te behouden. De fotoredactie combineert de beschikbare foto’s vervolgens bij de teksten. De stap daarna is de opmaak van alle pagina’s in het boek door de vormgever. De rol van de vormgever is vooral om de inhoud en opmaak zodanig te maken dat deze goed aansluit bij de sfeer en uitstraling van de klas. Nadat de vormgever klaar is gaat het concept weer terug naar de redactie die het finaal maakt, eventueel nog in overleg met de school. Het boek is dan in digitale vorm (printable PDF) gereed voor de drukker die alle edities binnen een aantal weken drukt en verstuurt naar de Boekhandel Dominicanen. Deze verspreidt de boeken aan de diverse scholen vlak voor de laatste schooldag (LSD). Tijdens deze LSD ontvangen de kinderen het eigen gemaakte boek als cadeau.”

Meer weten?

Word jij ook enthousiast van dit initiatief? Stuur dan een mailtje naar Stichting Jaarboek Maastricht: info@jaarboekmaastricht.nl